[ Pobierz całość w formacie PDF ]
- PLOTYN, Zw. BAZYLI WIELKI, PSEUDO-DIONIZY, Zw. AUGUSTYN, Zw. TOMASZ Z
Akwinu, św. BONAWENTURA. W wieku XVIII ostatecznie uformowano pojęcie
sztuk pięknych, odróżniając je od rzemiosła i nauki, oraz wprowadzono nazwę
estetyka na oznaczenie odrębnej nauki dotyczącej piękna.
Estetyka zatem to filozoficzna nauka o pięknie i o tym, co piękne, oraz o
ujmowaniu i ocenie czegoś w aspekcie piękna, o kontakcie z pięknem.
Nazywana jest niekiedy filozofią sztuki lub filozofią piękna .
Zagadnienia, którymi zajmuje się estetyka zarówno w perspektywie
historycznej, jak i współcześnie, można usystematyzować następująco:
l) teoria wartości estetycznych - podejmuje problem istoty piękna, wartości
estetycznej, jej odmian, sposobu istnienia, relacji do innych wartości;
2) teoria dzieła sztuki - dotyczy przedmiotów wytworzonych po to, aby
konkretyzować piękno - podejmuje zagadnienie istoty, sposobu istnienia oraz
typologii dzieł sztuki oraz warunki i sposoby realizacji ich roli estetycznej;
3) teoria piękna pozaartystycznego - traktuje o pięknie przedmiotów
naturalnych, przyrody, pięknie przedmiotów nie zamierzonych jako dzieła sztuki
w sensie ścisłym, takich jak np. przedmioty przemysłowe, ruiny, ogrody, parki
krajobrazowe itp.;
4) teoria przeżycia estetycznego i oceny estetycznej - zajmuje się sposobami
kontaktowania się z pięknem, jego przeżywania, sposobami poznawania
wartości estetycznej i jej oceny;
5) teoria twórczości artystycznej - zajmuje się strukturą i typami procesu
twórczego, podmiotowymi i przedmiotowymi uwarunkowaniami twórczości
artystycznej.
4. Zagadnienia metafilozoficzne i historia filozofii
4.1. Metafilozofia
Chodzi tu o zespół dyscyplin, których przedmiotem jest filozofia, np.
epistemologia filozofii, metodologia filozofii, historia filozofii, psychologia
19
filozofii, socjologia filozofii, dydaktyka filozofii. Zasadniczo wyróżnia się dwie
odmiany metafilozofii:
1) opisową, zajmującą się sposobami uprawiania filozofii i stanowiącą postać
badań historycznych;
2) normatywną, będącą oceną filozofii, czyli stawiającą sobie za cel określenie,
na czym polegają poprawnie sformułowane problemy i poprawnie
sformułowane metody filozoficzne, jaki jest epistemologiczny status tez i teorii
filozoficznych.
Metafilozofia zatem obejmuje teorie zmierzające do zbudowania ogólnej
koncepcji filozofii, określenia jej istoty, sprecyzowania jej przedmiotu, metody i
celu oraz wskazania głównych jej działów. Do metafilozoficznych zalicza się
rozważania traktujące o przedmiocie i naturze poznania filozoficznego, jego
zródłach, granicach i zadaniach, sposobach i zasadach filozofowania oraz języku
filozofii.
4.2. Historia filozofii
Historia filozofii jest dyscypliną naukowo-badawczą powiązaną bezpośrednio
przez swój przedmiot oraz zakres badań z poszczególnymi działami filozofii.
Bada ona genezę, zródła i rozwój teorii, kierunków, szkół, systemów,
problemów, zagadnień filozoficznych zaistniałych na przestrzeni wieków.
Oblicza filozofii.
W historii filozofii przyjmuje się zasadniczo cztery główne okresy:
starożytność, średniowiecze, nowożytność i współczesność. W każdym z tych
okresów filozofię pojmowano i uprawiano na swój sposób. Należy jednak
podkreślić, że każda pojawiająca się w historii formacja filozoficzna była bądz
to kontynuacją myśli poprzedników, bądz też jej zaprzeczeniem, nigdy
natomiast stosunek do przeszłości nie pozostawał czymś obojętnym. Filozofia
bowiem rodzi się zawsze w wyraznej lub domyślnej dyskusji z całą
dotychczasową tradycją, dyskusji trwającej nieraz całe stulecia. Chcąc zatem
uchwycić funkcjonujące współcześnie zasadnicze rozumienia słowa filozofia ,
należy prześledzić, jak w poszczególnych epokach pojmowano jej istotę, co było
przedmiotem jej rozważań, jakie wyznaczano jej zadania. Ukazanie tych
historycznych uwarunkowań pozwoli zrozumieć, dlaczego dziś słowo
filozofia wypełnione jest tak różną treścią i w związku z tym tak trudno
jednoznacznie je określić.
1. Starożytność
Filozofię jako wiedzę racjonalną stworzyli Grecy dopiero w VI w. przed Chr.
Pojawiła się ona jako pierwsze sformułowanie myśli naukowej wyzwolonej z
inspirowanej religijnie mitologii, która wyrażała swoje rozumienie świata w
20
poetyckich kosmogoniach i teogoniach, czyli poematach o powstaniu świata i
genealogii bogów (Homer, Hezjod).
Według tradycji sięgającej ARYSTOTELESA za pierwszego filozofa uznawany
jest TALES Z MILETU. W swoich poszukiwaniach nie ograniczył się on jedynie do
ustalania i opisu zjawisk, ale postawił pytanie o ich ostateczną przyczynę.
Przedmiotem rozważań pierwszych filozofów (uczniów Talesa), skupionych
wokół ośrodków w koloniach jońskich (Milet, Efez), była przyroda
[ Pobierz całość w formacie PDF ]