[ Pobierz całość w formacie PDF ]
częstotliwości wydobywanego dzwięku, pojawi się naturalna blokada - struny będą napięte do
granic wytrzymałości47. Wiele osób utożsamia ten stan z górną granicą skali swego głosu.
Ale - jak we wspomnianym porównaniu - w samochodzie dla uzyskania większej prędkości
zmienia się biegi, tak i w tworzeniu dzwięku potrzebna będzie zasadnicza zmiana - zmiana
masy drgajÄ…cej struny. Czy
45 Por. część l, rozdz. 3.
46 Nauka o budowie i zasadzie działania instrumentów muzycznych.
47 Taki sposób wydobycia dzwięków kończy się często nadwerężeniem strun głosowych i
powoduje niewydolność głośni (niedomykalność strun głosowych).
162
PRAKTYCZNA METODA PRACY NAD GAOSEM
jest to od nas zależne? Bezpośrednio oczywiście nie. W zakresie nie możemy przecież
kierować pracą strun głosowych; | Ale możemy tu skorzystać z pewnej prawidłowości. Jak
pisze Halina Sobierajska, wykorzystujemy w tym celu zależność, jaka zachodzi między
mechanizmem rejestrowym i rezonansem, a także dynamiką" (Sobierajska 1972, s. 70).
Rejestr całościowy łączy się z dynamiką forte oraz z rezonansem piersiowym, stąd często
rejestr ten określa się mianem piersiowego. Rejestr brzegowy łączy się z dynamiką piano i i z
rezonansem głowowym i tu także stosuje się nazwę od ro- | dzaju rezonansu - rejestr
głowowy48. Panuje tu spora wieloznaczność terminologiczna, stąd często pojawia się błędne
utożsamianie rejestru z rezonansem.
ReasumujÄ…c:
Rejestr piersiowy
Rejestr głowowy
l. struny drgają całą masą
l. drgają brzegi strun głosowych
2. typową dynamiką jest forte, charakterystyczne jest tu znaczne zużycie powietrza
2. typową dynamiką jest piano, charakterystyczna jest tu mała ilość zużytego powietrza
3. konieczny jest udział dolnych rezonatorów
3. dolne rezonatory mają znaczenie śladowe
4. zawsze pojawia siÄ™ formant niski '", nadajÄ…cy ciemne zabarwienie
4. dominujÄ… formanty wysokie
(II i III), nadajÄ…ce jasne zabarwienie
Chociaż powyższe zestawienie pokazało nam odrębność obu rejestrów, to w nauce poprawnej
emisji dążymy do ich wzajemnego powiązania i wyrównania. Wówczas zmiana wysokości
dzwięków staje się prosta, znikają bariery i tzw. dzwięki
48
Zależności te wykazały badania za pomocą stroboskopu, zdjęć rentae nowskich i
tomograficznych (Mitrynowicz-Modrzejewska l 963, s. l 8 i l 9)
Rezonans
163
przejściowe49. Możliwe jest sterowanie dynamiką i płynne wyciszanie wszystkich dzwięków
w skali, także dzwięków piersiowych.
Aby nie komplikować zagadnienia rejestrów, uznajemy za Janiną Cygańską, że wytwarza się
dzwięk z wydechu poruszającego więzadła głosowe. Inne organy działają jako rezonatory i
zmieniają tylko kolor głosu. Jeśli każdy dzwięk będzie wspierany prawidłowo przez słup
powietrza i wytworzony przy rozluznionej otwartej krtani bez forsowania, to wtedy głos w
całym swym zakresie będzie równy i nie stworzy niebezpiecznych przejść" (Cygańska 1963,
s. 80).
Przy zachowaniu poznanych w poprzednich rozdziałach zasad dotyczących fonacji i
oddychania, problem rozszczepienia rejestrów50 nie powinien zatem wystąpić. Jak twierdzi
Bronisław Romaniszyn, im korzystniejsze warunki istnieją w całym narządzie głosowym w
zakresie jego wewnętrznej formy oraz zharmonizowania pewnych procesów odprężeniowych
i napięciowych, tym swobodniejsze i mniej dostrzegalne są przejścia z jednego rejestru w
drugi: (...) Wada polega na tym, że śpiewak nie potrafi wyzwolić się z napięć właściwych
niższej czy wyższej pozycji. Zmiana jednego biegu" na drugi jest przeprowadzona za pózno
lub za gwałtownie" (Romaniszyn 1968, s. 67-68).
Najważniejsze prawo kształcenia rejestrów brzmi: dzwięk na każdej wysokości skali, w
jakimkolwiek położeniu czy rejestrze, powinien zawierać domieszkę głosu głowowego".
(Franziska Martienssen-Lohmann)
PAMITAJMY
49 Przy śpiewaniu przez głos nieszkolony coraz wyższych dzwięków w pewnym momencie
(tj. na granicy rejestrów) pojawi się załamanie głosu. Dzwięki staną się głuche, często
niepewne intonacyjnie. Dzwięki, przy których zauważa się tę zmianę, zwane są
przejściowymi.
50 Rozszczepienie rejestrów - termin stosowany w wokalistyce na określenie wady w
technice wokalnej, w wyniku której niemożliwe jest połączenie dwóch rejestrów i uzyskanie
tzw. rejestru mieszanego.
164
PRAKTYCZNA METODA PRACY NAD GAOSEM
Jeśli dobrze opanowałeś ćwiczenia fonacyjne i oddechowe, skoncentruj uwagę na odczuciu
zjawiska rezonansu.
Gdy odczuwasz rezonans, nie staraj się o siłę dzwięku. Ta pojawi się sama.
Rezonans głowowy doda twemu dzwiękowi blasku i nośności. Myśląc o nim, otwieraj krtań i
gardło, a język trzymaj oparty swobodnie o dolne zęby.
Nie staraj się sztucznie wzmacniać dzwięku. Przy fonacji bądz zawsze naturalny. Nie chciej
poprawiać natury.
Fonując jasno i blisko, uruchomisz rezonatory nasady, a tym samym rejestr głowowy. W ten
sposób doprowadzisz do mniejszego zaangażowania więzadeł głosowych i uchronisz swój
głos od zniszczenia.
Rezonans to nie to samo, co rejestr. By nie forsować głosu, stosuj dla każdego dzwięku
[ Pobierz całość w formacie PDF ]